Ιερό Προσκύνημα Αγίου Νικολάου του Νέου (Βούναινα)
Στην περιοχή του χωριού Βούναινα της Λάρισας και κοντά στα σύνορα με τον νομό Καρδίτσας, σε μια όμορφη τοποθεσία ανάμεσα σε φτελιές, βρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα της Θεσσαλίας, αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο τον Νέο, που προσελκύει πλήθη πιστών από όλη την Ελλάδα.
Ο ναός είναι κτισμένος στην τοποθεσία όπου μαρτύρησε ο οσιομάρτυρας Νικόλαος ο Νέος, ο οποίος έζησε στα τέλη του 9ου – αρχές του 10ου αιώνα και ήταν αξιωματούχος του βυζαντινού στρατού στην περιοχή της Λάρισας. Κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών στη Θεσσαλία, ήλθε σε σύγκρουση με τα αραβικά στρατεύματα και, μετά την επικράτησή τους, κατέφυγε στην περιοχή αυτή ζώντας δίπλα σε ασκητές. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο μαζί με μερικούς στρατιώτες του και ανακηρύχθηκε σε άγιο λίγο αργότερα. Στον τόπο του μαρτυρίου του, στη ρίζα μιας βελανιδιάς, είχε ταφεί το σκήνωμά του, και αρχικά υπήρχε μικρός ναΐσκος, κτισμένος από ντόπια πέτρα. Πολύ αργότερα, πιθανότατα γύρω στα μέσα του 18ου αιώνα, δίπλα του οικοδομήθηκε μεγαλύτερος ναός, ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1880. Κατά την ανοικοδόμησή του, προστέθηκαν οι τέσσερις κίονες εξωτερικά και ο στεγασμένος χώρος κατά μήκος του πλάγιου τοίχου. Ο ναός αυτός επίσης καταστράφηκε από φωτιά το 1962 και ανοικοδομήθηκε το επόμενο έτος με συνδρομές και εράνους, ενσωματώνοντας και τον χώρο του αρχικού ναΐσκου.
Ο σημερινός ναός είναι σύγχρονο κτίσμα, και στο εσωτερικό του βρίσκεται το κενοτάφιο του αγίου και τεμάχιο του ιερού του λειψάνου. Το κενοτάφιο βρίσκεται στα δεξιά της εισόδου, λίγο χαμηλότερα από το επίπεδο του δαπέδου του ναού. Σε κοντινό σημείο, εκεί όπου στεκόταν η βελανιδιά κάτω από την οποία μαρτύρησε ο άγιος, έχει κτιστεί μικρό προσκύνημα. Στο συγκρότημα έχουν κατασκευαστεί σύγχρονοι, ευρύχωροι ξενώνες και βοηθητικοί χώροι.
Ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός της Αγίας Παρασκευής στα Τέμπη
Ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός της Αγίας Παρασκευής στα Τέμπη του νομού Λάρισας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα στην Ελλάδα, με πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο. Η εντυπωσιακή εκκλησία μέσα στον βράχο, βρίσκεται στο κέντρο των στενών της κοιλάδας των Τεμπών, από την πλευρά του Ολύμπου.
Το μέρος αυτό ήταν πάντα συνδεδεμένο με την αγία. Στη θέση αυτή από παλιά προϋπήρχε προσκύνημα, αφιερωμένο στην Αγία Παρασκευή, καθώς και Αγίασμα (σε μια μικρή σπηλιά) που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Η εκκλησία χτίστηκε το 1921 από σιδηροδρομικούς και αφορμή στάθηκε η θαυματουργή επέμβαση της Αγίας Παρασκευής, όταν ένας μεγάλος βράχος αποκολλήθηκε από τον Όλυμπο και αντί να καταλήξει στο διερχόμενο τρένο, άλλαξε πορεία και έπεσε στον Πηνειό. Η εκκλησία ανακαινίστηκε με δωρεά το 1987.
Μέχρι το 1960, που χτίστηκε η κρεμαστή γέφυρα, ο ναός ήταν προσιτός μέσω βάρκας. Σήμερα οι προσκυνητές διασχίζουν τον Πηνειό μέσω της κρεμαστής πεζογέφυρας, απολαμβάνοντας το υπέροχο φυσικό τοπίο που προσφέρει η κοιλάδα των Τεμπών, δίπλα στην Εθνική Οδό.
Χιλιάδες είναι οι προσκυνητές όλο τον χρόνο -κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες-, με αποκορύφωμα τις 26 Ιουλίου, στην εορτή της Αγίας Παρθενομάρτυρος Παρασκευής. Πολλοί πιστοί έχουν να περιγράψουν κάποιο θαύμα της αγίας.
Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω (Παλιά Μονή) ιδρύθηκε το 1542 και βρίσκεται 18 χλμ. από το Λιτόχωρο Πιερίας, στις παρυφές του Ολύμπου. Η Νέα Μονή, στην οποία πλέον είναι εγκαταστημένη η ανδρική αδελφότητα, βρίσκεται λίγο έξω (3 χλμ.) από το Λιτόχωρο, στην περιοχή της Σκάλας.
Η Παλαιά Μονή
Κτίτορας της παλιάς μονής είναι ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, ο οποίος έλαβε την επωνυμία από τον Όλυμπο ως πρώτος οικιστής – ασκητής αυτού. Κοντά στο παλιό μοναστήρι υπάρχει και σώζεται το Σπήλαιο όπου ασκήθηκε ο Άγιος στον Όλυμπο, μέσα σ’ ένα υπέροχο τοπίο. Τη μονή, που έκτισε ο Άγιος Διονύσιος, την αφιέρωσε στην Αγία Τριάδα, μετά από Θεία αποκάλυψη. Αργότερα επικράτησε να ονομάζεται με το όνομα του ιδρυτού της. Βρίσκεται 15 χλμ. ψηλότερα από τη νέα σημερινή της θέση.
Στο βορειοδυτικό παρεκκλήσι της, βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου Διονυσίου.
Η παλιά μονή, το 1821, πυρπολήθηκε από τον Βελή Πασά, γιο του Αλή Πασά. Μετά από τριήμερη μάχη ο ηγούμενος του μοναστηριού Μεθόδιος Παλιούρας κρεμάστηκε μαζί με 12 ακόμη μοναχούς της μονής στην κεντρική πλατεία της Λάρισας. Στην Επανάσταση του Ολύμπου το 1878, η μονή συμμετείχε και πάλι ενεργά, προσφέροντας καταφύγιο στα γυναικόπαιδα του Λιτόχωρου. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, υπήρξε εκ νέου καταφύγιο αγωνιστών και σταθμός ανεφοδιασμού. Το 1943 ανατινάχθηκε από τους Ναζί επειδή στα κτίριά της κρύβονταν Έλληνες αντάρτες. Έκτοτε, μεταφέρθηκε χαμηλότερα, στο Μετόχι της (Νέα Μονή), όπου βρίσκεται σήμερα.
Η Νέα Μονή
Από το 1989 επανήλθε το άβατο της Μονής, σύμφωνα με την παράδοση που άφησε ο Άγιος Διονύσιος και ακολουθούνται τα αγιορείτικα πρότυπα. Στον εσωτερικό χώρο του άβατου βρίσκονται τα κελιά των μοναχών, τα εργαστήρια, η Τράπεζα και το Καθολικό που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και οι εικόνες του τέμπλου αγιογραφήθηκαν από τον μεγάλο Φώτη Κόντογλου το 1955.
Στον εξωτερικό χώρο, τον οποίο μπορούν να επισκεφθούν και οι γυναίκες, βρίσκεται η νέα, μεγαλόπρεπη εκκλησία του αγ. Διονυσίου, η αίθουσα ομιλιών και το εκθετήριο
Επίσης, στο νέο σκευοφυλάκιο (Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο) που εγκαινιάστηκε το 1999 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, φυλάσσονται άγια λείψανα, τμήμα Τιμίου Ξύλου, εικόνες του 15ου-19ου αιώνα και εκκλησιαστικά κειμήλια μεγάλης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Η μονή αναπτύσσει πνευματική και φιλανθρωπική δραστηριότητα, με ολοήμερες εξομολογήσεις και πνευματικές διδαχές κάθε Κυριακή πρωί μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, όπως επίσης διαλόγους, συνέδρια και ολονύκτιες αγρυπνίες.
Στον προσκυνηματικό Ναό τελείται κάθε Κυριακή Θ. Λειτουργία. Τις καθημερινές, οι ιερές ακολουθίες τελούνται εντός του αβάτου. Η ανδρική συνοδεία της μονής (περίπου 25 μοναχοί) ασχολείται με ποικίλα διακονήματα, όπως: αγιογραφία, θυμίαμα, τυροκομική, μελισσοκομία, κηροποιία, κηπουρική, ξυλουργική, βιβλιοδεσία κ.λ.π.
Η μονή πανηγυρίζει στις 23 Ιανουαρίου, στην εορτή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω.
Ο Άγιος Διονύσιος, καταγόμενος από τη Θεσσαλία, έζησε τον 16ο αιώνα. Πριν έρθει στον Όλυμπο υπήρξε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου του Αγίου Όρους, ενώ ασκήτεψε και στο Πήλιο. Έκανε μεγάλο ιεραποστολικό έργο στη Μακεδονία στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας και κατά κάποιο τρόπο υπήρξε πρόδρομος του επίσης Φιλοθεϊτη μοναχού, Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
Μονή Τιμίου Προδρόμου Ημαθίας
Σκαρφαλωμένη στους κατάφυτους πρόποδες των Πιερίων, με θέα τον μαγευτικό Αλιάκμονα, ξεπροβάλλει η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Ημαθίας ή αλλιώς «Σκήτη Βέροιας» όπως είναι γνωστότερη, 15 περίπου χιλιόμετρα νότια της πόλης.
Από τα ιστορικότερα μοναστικά κέντρα του Μακεδονικού χώρου, υπάρχει σαν Ιερά Σκήτη από τον 9ο αιώνα, ενώ σαν Ιερά Μονή λειτούργησε τον 14ο αιώνα. Είχε ιδιαίτερη αίγλη και ασκήτεψαν ή πέρασαν από εδώ μεγάλοι Άγιοι της Ορθοδοξίας μας, όπως οι Γρηγόριος Παλαμάς, Διονύσιος ο εν Ολύμπω, Θεωνάς, Κοσμάς ο Αιτωλός, Αθανάσιος Πάριος, Όσιος Αντώνιος (πολιούχος Βέροιας) και Όσιος Θεοφάνης (πολιούχος Νάουσας).
Το 1822 πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά από τους Τούρκους και το μοναδικό κτίσμα που διασώθηκε είναι το παρεκκλήσιο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο βράχο. Ανοικοδομήθηκε μέχρι το 1835, ανακαινίστηκε τα τελευταία χρόνια και έχει σήμερα 5 μοναχούς.
Φυλάσσονται πολλά ιερά λείψανα αγίων όπως του Ιωάννου Προδρόμου (φάλαγγα από τα δάκτυλα της χειρός του), Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Χαραλάμπους, Τρύφωνος, Βαρβάρας, Κοσμά και Δαμιανού, Νικολάου, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αρτεμίου, Λουκά του αποστόλου κ.α.
Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά
Στο χωριό Καστανιά του όρους Βερμίου βρίσκεται το πασίγνωστο προσκύνημα που ιδρύθηκε το 1951 ως συνέχεια της ομωνύμου μονής, που επί 16 αιώνες αποτελούσε σύμβολο και πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού.
Σε σπήλαιο του απόκρημνου όρους Μελά της Τραπεζούντας και σε υψόμετρο 1063 μέτρων, ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από δύο μοναχούς, με αποκάλυψη της Παναγίας, το μοναστήρι που έμελε να αποτελέσει πνευματικό κέντρο του Ελληνοπόντου. Θα ανέβουμε «σου Μελά την Παναΐαν» έλεγαν οι Πόντιοι κι έτσι επικράτησε η ονομασία αυτή της Παναγίας. Η θαυματουργός εικόνα της, που χαράχθηκε πάνω σε ξύλο από τον Ευαγγελιστή Λουκά, αλλά και το αγιασματικό νερό με θεραπευτικές ιδιότητες που άρδευε το μοναστήρι και αναβλύζει μέσα από ένα γρανιτώδη βράχο αποτελούσαν σημεία κατατεθέν της μονής.
Μεγάλη ήταν η εύνοια των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου προς τη μονή, ενώ και επί Τουρκοκρατίας οι Σουλτάνοι την ευλαβούνταν και την ευεργετούσαν. Η βάρβαρη και ασεβής συμπεριφορά των Νεότουρκων και Κεμαλικών προς τα μοναστήρια του Πόντου κατέληξε στην ολοσχερή καταστροφή της μονής το 1922, ενώ οι μοναχοί είχαν διαφύγει.
Πριν τον ξεριζωμό και την αναγκαστική έξοδο του 1923 έκρυψαν την εικόνα μαζί με το ανεκτίμητης αξίας Σταυρό με τίμιο ξύλο του Μανουήλ Γ’ Κομνηνού και ένα χειρόγραφο ευαγγέλιο του οσίου Χριστοφόρου στο παρεκκλήσι της αγ. Βαρβάρας. Το 1931 με ενέργειες του Ελ. Βενιζέλου ο ένας από τους δύο εναπομείναντες ζωντανούς μοναχούς της ιστορικής μονής ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη για τον Πόντο, ξέθαψε τα κειμήλια και τα έφερε στην Ελλάδα.
Το 1951 αρχίζει η ανέγερση της νέας Παναγίας Σουμελά, στο Βέρμιο που αποτελεί σύμβολο και φάρο των Ποντίων στον ελλαδικό χώρο. Εκεί θρονιάστηκε και η περιώνυμη εικόνα μαζί με τα υπόλοιπα κειμήλια. Ο περιβάλλων χώρος της μονής περιλαμβάνει δέκα ξενώνες, εστιατόριο, πλατεία, πάρκινγκ, τουριστικά περίπτερα κ.α.
Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου, στη γιορτή της Παναγίας, χιλιάδες επισκέπτες (πόντιοι και μη) από όλη την Ελλάδα, συρρέουν στην Παναγία Σουμελά για να προσκυνήσουν αλλά και να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στον χώρο.
Μοναστήρι Αγίας Αναστασίας
Η Ιερά Βασιλική Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας Χαλκιδικής, η οποία βρίσκεται στα όρια με τον νομό Θεσσαλονίκης, μεταξύ Βασιλικών και Γαλάτιστας, ιδρύθηκε, σύμφωνα με την ιερά παράδοση, το έτος 888 μ.Χ. από την Βασίλισσα Θεοφανώ, επί της Πατριαρχίας Φωτίου του Μεγάλου.
Ουσιαστικά όμως η αφετηρία της μονής θεωρείται το έτος 1552, όταν ο Αγιορείτης Ιερομόναχος και έπειτα Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, Άγιος Θεωνάς, μετά της συνοδείας του, επανίδρυσε τη μονή και έγινε Ηγούμενός της. Ο όσιος μοναχός Θεωνάς βρήκε στο σημείο αυτό (μεταξύ Βασιλικών και Γαλάτιστας) ένα ερειπωμένο εκκλησάκι και έφτιαξε το μοναστήρι, το οποίο αργότερα άκμασε με την παρουσία εκατοντάδων μοναχών.
Το μοναστήρι ανήκει διοικητικά απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (όπως και η μονή Βλατάδων της Θεσ/νίκης) και σήμερα έχει Καθηγούμενο τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Μιλήτου κ. Απόστολο.
Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου
O τάφος του Αγίου Παϊσίου βρίσκεται στο Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης.
Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης.
Η Σουρωτή βρίσκεται 28 περίπου χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη, όχι μακριά από τον κεντρικό δρόμο που συνδέει την πόλη με την πρωτεύουσα της Χαλκιδικής, τον Πολύγυρο.
Η Ιερά Μονή είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη. Στην Μονή υπάρχουν τα Λείψανα του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη
που βρίσκονται στο καθολικό της όπως και ο τάφος του Γέροντα Παϊσιου.
Ο Γέροντας Παϊσιος κοιμήθηκε στις 12 Ιουλίου 1994 και ενταφιάστηκε δίπλα από το ναό του Αγίου Αρσενίου.
Έκτοτε, κάθε χρόνο στις 11 προς 12 Ιουλίου, στην επέτειο κοιμήσεως του Γέροντος, τελείται αγρυπνία στο Ιερό Ησυχαστήριο, με συμμετοχή χιλιάδων πιστών.